Glukagon

Glukagon jest polipeptydem składającym się z 29 aminokwasów, powstającym z prekursora zbudowanego ze 180 aminokwasów. Jest wytwarzany przez komórki alfa trzustki. W celach przemysłowych jest otrzymywany z trzustek zwierzęcych (wołowych i wieprzowych) lub produkowany metodami inżynierii genetycznej. Glukagon jest wskazany w przypadku ciężkiej hipoglikemii (zbyt niskie stężenie glukozy we krwi), która może wystąpić u osób z cukrzycą stosujących insulinę i może powodować utratę przytomności. Glukagon stosuje się także w czasie badań diagnostycznych, jako środek hamujący czynność motoryczną przewodu pokarmowego.
Glukagon odgrywa ważną rolę w regulacji stężenia glukozy we krwi. Hormon ten działa przeciwnie do insuliny, gdyż zwiększa stężenie glukozy we krwi poprzez jej uwalnianie z glikogenu wątrobowego oraz przez zwiększanie jej powstawania z różnych prekursorów, jak np. aminokwasy. Wydzielanie glukagonu jest regulowane przez glukozę zawartą w pokarmie, insulinę, aminokwasy i kwasy tłuszczowe. Glukagon wpływa na przemianę tłuszczów, uwalniając ich zapasy z tkanek. Polipeptyd ten osłabia perystaltykę żołądka i jelit, zwiększa częstość rytmu serca oraz siłę jego skurczu, działa moczopędnie i sodopędnie.
W przypadku ciężkiej hipoglikemii, która może być skutkiem podania zbyt dużej dawki insuliny lub braku przyjęcia posiłku po podaniu insuliny, hormon jest podawany domięśniowo lub podskórnie. Reakcja powinna wystąpić w ciągu 10 min. Po odzyskaniu przytomności pacjent powinien otrzymać węglowodany podane doustnie w celu uzupełnienia zapasów glikogenu wątrobowego i zapobiegania nawrotowi hipoglikemii. Jeżeli stan pacjenta się nie poprawi po 10 min, powinien otrzymać dożylnie roztwór glukozy. Najczęściej występującymi działaniami niepożądanymi są nudności i wymioty.
Na rynku jest dostępny zestaw umożliwiający podanie glukagonu nawet przez osobę nieprzeszkoloną. Zestaw składa się z fiolki zawierającej glukagon oraz ze strzykawki (z igłą) wypełnionej rozpuszczalnikiem. Posiadanie takiego zestawu umożliwia szybkie podanie leku w razie wystąpienia ciężkiego niedocukrzenia.
W drugim wskazaniu glukagon jest stosowany w celu ułatwienia badania radiologicznego górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego.
Biologiczny okres półtrwania glukagonu wynosi 3–6 minut, jest metabolizowany w nerkach i wątrobie.

Przeczytaj też artykuły

• Hipoglikemia polekowa

Preparaty na rynku polskim zawierające glukagon