medycyna praktyczna dla pacjentów
medycyna praktyczna dla pacjentów
Mechanizm działania
Pochodna kwasu izonikotynowego o działaniu wobec M. tuberculosis i M. bovis oraz niektórych szczepów M. kansasii. Działa bakteriobójczo na prątki szybko namnażające się, umiejscowione wewnątrz komórek i poza nimi; na postaci nieaktywne działa bakteriostatycznie. Mechanizm działania związany jest ze zmniejszaniem aktywności dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego (NAD) w komórce bakterii przez tworzenie nieaktywnego analogu NAD. Izoniazyd hamuje syntezę kwasów mykolowych będących składnikami ściany komórkowej prątka, co powoduje nieprawidłowości w jej budowie; wpływa również na syntezę białek, tłuszczów, węglowodanów i kwasów nukleinowych. Stężenie hamujące in vitro dla większości szczepów prątków wynosi 0,05–0,20 µg/ml. Stosowanie w monoterapii powoduje szybkie zwiększanie się oporności, dlatego dopuszczane jest jedynie w przypadku stosowania profilaktycznego.
Farmakokinetyka
Szybko i prawie całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego, osiągając po 1–2 h maks. stężenie we krwi; dostępność biologiczna wynosi ok. 90%. Po zastosowaniu dawki 3–5 mg/kg mc. osiąga we krwi stężenie 5 µg/ml. Nie wiąże się z białkami osocza. Dobrze przenika do tkanek, osiągając stężenie lecznicze w płynie mózgowo-rdzeniowym, opłucnowym i masach serowatych. Przenika przez barierę łożyska i do pokarmu kobiecego. Większość dawki ulega acetylacji w wątrobie i jest wydalana z moczem, głównie w postaci nieczynnych metabolitów, a w niewielkiej części w postaci niezmienionej. Szybkość acetylacji izoniazydu jest cechą osobniczą i etniczną. W Europie przeważają osobnicy o wolnej acetylacji. Acetylizoniazyd jest częściowo przekształcany do hepatotoksycznej monoacetylohydrazyny. t1/2 izoniazydu wynosi 1,5–4 h. Niewydolność wątroby i ciężka niewydolność nerek wydłuża t1/2. Wydalanie następuje głównie przez nerki (70% dawki wydalane jest w ciągu 24 h), 4–14% w postaci niezmienionej, reszta w postaci metabolitów. Lek jest usuwany na drodze dializy i hemodializy.
Gruźlica
Leczenie wszystkich płucnych i pozapłucnych postaci gruźlicy.
Profilaktyka płucnej postaci gruźlicy.
Stosować w skojarzeniu z innymi lekami przeciwprątkowymi.
Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, ciężka niewydolność wątroby, polekowa niewydolność wątroby.
Neuropatia
W celu zapobiegania neuropatii należy równolegle stosować pirydoksynę w dawce 10 mg/d; w przypadku wystąpienia zapalenia nerwu dawkę witaminy zwiększyć do 50 mg/d.
Stany wymagające zachowania szczególnej ostrożności
Izoniazyd stosować ostrożnie u pacjentów z padaczką, psychozą, skłonnością do krwawień, zapaleniem nerwu, zaburzeniami czynności wątroby w wywiadzie, AIDS oraz u osób w podeszłym wieku.
Czynność wątroby
Ze względu na możliwe działania niepożądane zaleca się regularne badania czynności wątroby, szczególnie w przypadku odczuwania dolegliwości przez pacjenta; w przypadku rozwinięcia się jawnego klinicznie zapalenia wątroby, z objawami takimi jak: nudności, wymioty, zmęczenie, leczenie należy przerwać. Ryzyko działań niepożądanych ze strony wątroby zwiększa się z wiekiem, jest też zależne od spożywania alkoholu oraz przebytego WZW.
Alkohol
W trakcie stosowania leku niewskazane jest spożywanie alkoholu.
Inne leki przeciwgruźlicze
Równoległe stosowanie z innymi lekami przeciwgruźliczymi zmniejsza ryzyko wystąpienia oporności; nie stwierdzono występowania oporności krzyżowej między izoniazydem i innymi lekami przeciwgruźliczymi (ryfampicyną, etambutolem), ale ryfampicyna nasila działanie hepatotoksyczne izoniazydu.
Pirydoksyna
W trakcie leczenia, zwłaszcza dużymi dawkami izoniazydu, może wystąpić niedobór pirydoksyny i związane z tym działania niepożądane, dlatego zaleca się suplementację tej witaminy; pirydoksyna zmniejsza działanie toksyczne izoniazydu.
Hamowanie metabolizmu leków w wątrobie
Izoniazyd hamuje metabolizm leków w wątrobie, nasilając działanie i toksyczność, np. fenytoiny, karbamazepiny, etosuksymidu, prymidonu, doustnych leków przeciwzakrzepowych, niektórych pochodnych benzodiazepiny (diazepam, triazolam); zaleca się modyfikację dawkowania.
Ketokonazol
Izoniazyd może zmniejszać stężenie ketokonazolu w osoczu.
Alfentanyl
Długotrwałe stosowanie izoniazydu przed zabiegiem chirurgicznym może wydłużać czas działania alfentanylu.
Disulfiram
W przypadku równoległego stosowania z disulfiramem nasileniu mogą ulec działania niepożądane na OUN, mogą wystąpić m.in.: zaburzenia koordynacji ruchów, zmiany uczuciowości i zachowania, bezsenność. Cykloseryna i etionamid mogą nasilać działanie izoniazydu na układ nerwowy.
Silne induktory enzymów wątrobowych
Silne induktory enzymów wątrobowych (np. barbiturany) mogą nasilać metabolizm izoniazydu i zmniejszać jego stężenie w osoczu; nie zaleca się równoległego stosowania.
Salicylan sodowy
Salicylan sodowy wydłuża t1/2 izoniazydu i zwiększa jego stężenie w osoczu.
Leki zobojętniające sok żołądkowy
Leki zobojętniające sok żołądkowy zawierające glin opóźniają i utrudniają wchłanianie izoniazydu; zaleca się podawanie izoniazydu 1 h przed zastosowaniem leku zobojętniającego sok żołądkowy.
Pokarm
Pokarmy, zwłaszcza węglowodany, utrudniają wchłanianie izoniazydu. W trakcie leczenia należy unikać spożywania pokarmów bogatych w tyraminę i histaminę (ser, ryby, czerwone wino).
Alkohol
Alkohol nasila działanie toksyczne izoniazydu; regularne spożywanie alkoholu podczas leczenia izoniazydem może zwiększać ryzyko ciężkiego uszkodzenia wątroby i zmniejszać skuteczność działania leku.
Bardzo często występują działania niepożądane ze strony wątroby. Zwykle objawiają się zwiększeniem aktywności aminotransferaz, hiperbilirubinemią, rozwojem żółtaczki lub zapaleniem wątroby. Izoniazyd może powodować obwodową neuropatię, początkowo dotyczącą stóp i dłoni, zależną prawdopodobnie od względnego niedoboru pirydoksyny (objaw częstszy u chorych na cukrzycę, niedożywionych, z mocznicą, alkoholików i ciężarnych).
Bardzo często: zwiększenie aktywności aminotransferaz.
Często: niedobór pirydoksyny, zaburzenia psychiczne, psychoza, neuropatia obwodowa z parestezjami, ból i zawroty głowy, nudności, wymioty, niestrawność; niezbyt często: żółtaczka, zapalenie wątroby, zmęczenie, osłabienie, gorączka.
Rzadko: jadłowstręt, pelagra, skurcze mięśni, zapalenie nerwu wzrokowego, skórne reakcje alergiczne, pokrzywka, świąd, wyprysk, wysypka, rumień, zmiany pelagryczne; bardzo rzadko: niedokrwistość hemolityczna, syderoblastyczna lub aplastyczna, agranulocytoza, eozynofila, limfadenopatia, małopłytkowość, zespół toczniopodobnyginekomastia, hiperbilirubinemia, hiperglikemia, kwasica metaboliczna.
Przedawkowanie
Przedawkowanie: nudności, wymioty, wysypka, zaburzenia układu nerwowego ze skurczami mięśni, zawrotami głowy, ataksją, kwasica metaboliczna, hiperglikemia. Leczenie objawowe i podtrzymujące, płukanie żołądka, podanie pirydoksyny i.v. w ilości odpowiadającej ilości przyjętego izoniazydu, w ciężkich przypadkach wskazana jest hemodializa; nie jest znana specyficzna odtrutka.
Kategoria C. Może być podawany w okresie ciąży, nie wykazano działania uszkadzającego na płód. Podczas leczenia w okresie karmienia piersią zachować ostrożność i obserwować, czy nie występują działania niepożądane u dziecka.
P.o. 1 ×/d na czczo (co najmniej 30 min przed posiłkiem lub 2 h po nim). Dorośli: 5 mg/kg mc./d, maks. 300 mg/d. Dzieci po 3. rż.: 5–10 mg/kg mc./d, maks. 300 mg/d. W leczeniu przerywanym u dorosłych i dzieci: 15 mg/kg mc. 2 ×/tydz., maks. 900 mg 2 ×/tydz.
Profilaktyka płucnej postaci gruźlicy. Dorośli: 300 mg/d. Dzieci: 5–10 mg/kg mc./d, maks. 300 mg/d.
Zaburzenia czynności nerek
U chorych z klirensem kreatyniny <10 ml/min lub bezmoczem stosuje się 1/2 dawki.
w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł
Pulmonolog – czym się zajmuje, jakie choroby leczy?
Gastrolog (gastroenterolog) - czym się zajmuje, jakie choroby leczy?
