Donepezil (opis profesjonalny)

Działanie - Donepezil

Mechanizm działania
Swoisty i odwracalny inhibitor esterazy acetylocholinowej, zlokalizowanej w zakończeniach nerwowych w OUN. Ponad 1000 razy silniej hamuje ten enzym, niż cholinoesterazę butyrylową znajdującą się głównie poza OUN. U chorych z otępieniem w przebiegu choroby Alzheimera w dawkach terapeutycznych hamuje w 64–77% aktywność acetylocholinoesterazy erytrocytów. Skuteczność kliniczną donepezilu potwierdzono za pomocą łącznych wyników testów oceny zdolności poznawczych, oceny ogólnego funkcjonowania oraz oceny zdolności przystosowania do funkcjonowania społecznego, w warunkach domowych, oceny zainteresowań oraz dbania o siebie. Nie badano wpływu leku na zmianę podłoża neuropatologicznego.

Farmakokinetyka
Po podaniu p.o. donepezil osiąga maks. stężenie w osoczu po 3–4 h, pokarm nie wpływa na jego wchłanianie. t_1/2 wynosi ok. 70 h. Stan stacjonarny jest osiągany w ciągu ok. 3 tyg. W ok. 95% wiąże się z białkami osocza. Metabolizowany jest m.in. przez układ cytochromu P-450, zwłaszcza CYP3A4 i w mniejszym stopniu CYP2D6; nie wszystkie metabolity zostały zidentyfikowane; jeden z nich – 6-O-demetylodonepezil jest aktywny i wykazuje podobne działanie do donepezilu. Wydalany jest w 57% z moczem zarówno w postaci niezmienionej, jak i w postaci metabolitów; 14,5% dawki leku wydalane jest z kałem. U chorych z łagodną i umiarkowaną niewydolnością wątroby średnie AUC były większe o 48% a c_max o 39%.

Wskazania do stosowania - Donepezil

Leczenie otępienia
Leczenie łagodnej i średnio ciężkiej postaci otępienia w chorobie Alzheimera.

Przeciwwskazania stosowania - Donepezil

Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu lub pochodne piperydyny.

Inne rodzaje otępienia i zaburzeń pamięci
Brak badań klinicznych dotyczących stosowania u pacjentów z ciężką postacią otępienia w chorobie Alzheimera, innymi rodzajami otępienia lub innymi rodzajami zaburzeń pamięci (np. pogorszenie funkcji poznawczych związanych z wiekiem).

Stany wymagające zachowania szczególnej ostrożności
Należy zachować ostrożność u pacjentów z zespołem chorego węzła zatokowego, zaburzeniami przewodnictwa nadkomorowego, chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy, utrudnieniami odpływu z pęcherza moczowego, napadami drgawkowymi w wywiadzie, astmą oskrzelową lub POChP w wywiadzie oraz niewydolnością wątroby.

Objawy pozapiramidowe
Cholinomimetyki mogą wywoływać bądź nasilać objawy pozapiramidowe.

Złośliwy zespół neuroleptyczny
Jeśli u chorego wystąpią objawy przedmiotowe i podmiotowe wskazujące na złośliwy zespół neuroleptyczny lub chory ma gorączkę o niewyjaśnionej etiologii bez dodatkowych objawów klinicznych złośliwego zespołu neuroleptycznego, leczenie należy przerwać.

Dodatkowe składniki preparatu
Preparatów zawierających laktozę nie powinny przyjmować osoby z dziedziczną nietolerancją galaktozy, pierwotnym niedoborem laktazy lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy.

Dzieci
Leku nie należy stosować u dzieci.

Interakcje - Donepezil

Teofilina, warfaryna, cymetydyna, digoksyna
Donepezil nie hamuje metabolizmu teofiliny, warfaryny, cymetydyny, digoksyny. Digoksyna i cymetydyna nie wpływają na metabolizm donepezilu.

Ketokonazol, chinidyna, itrakonazol, erytromycyna, fluoksetyna, ryfampicyna, fenytoina, karbamazepina, alkohol
Ketokonazol i chinidyna hamują metabolizm donepezilu; itrakonazol, erytromycyna, fluoksetyna mogą hamować metabolizm donepezilu; ryfampicyna, fenytoina, karbamazepina, alkohol mogą zmniejszać stężenie donepezilu w surowicy; zachować ostrożność podczas równoległego stosowania.

Leki przeciwcholinergiczne, leki zwiotczające, laki hamujace przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, cholinomimetyki,  β-adrenolityki
Donepezil może hamować działanie leków antycholinergicznych (atropina, skopolamina, benztropina, difenhydramina) i nasilać działanie leków zwiotczających, pochodnych sukcynylocholiny, innych leków hamujących przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, cholinomimetyków oraz

Działania niepożądane - Donepezil

Bardzo często: biegunka, nudności, ból głowy.

Często: wymioty, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, omdlenia, zawroty głowy, bezsenność, zmęczenie, jadłowstręt, halucynacje, pobudzenie, agresywne zachowanie, nietypowe sny, koszmary senne, kurcze mięśni, nietrzymanie moczu, ból, objawy przeziębienia, wysypka, świąd.

Niezbyt często: drgawki, bradykardia, krwawienie z przewodu pokarmowego, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, nadmierne wydzielanie śliny, niewielkie zwiększenie aktywności mięśniowej kinazy kreatynowej we krwi.

Rzadko: objawy pozapiramidowe, blok przedsionkowo-komorowy, blok zatokowo-przedsionkowy, zaburzenia czynności wątroby (w tym zapalenie wątroby).

Bardzo rzadko: złośliwy zespół neuroleptyczny, rabdomioliza.

Inne
Podczas badania pacjentów, u których wystąpiły omdlenia lub napady padaczkowe należy wziąć pod uwagę możliwość bloku serca lub zahamowania zatokowego. Halucynacje, nietypowe sny, koszmary senne, pobudzenie oraz agresywne zachowanie ustępowały po zmniejszeniu dawki lub przerwaniu leczenia. W przypadku wystąpienia niewyjaśnionego zaburzenia czynności wątroby należy odstawić lek. Rabdomioliza występowała niezależnie od złośliwego zespołu neuroleptycznego oraz była związana czasowo z rozpoczęciem stosowania donepezilu lub zwiększeniem jego dawki.

Przedawkowanie
Przedawkowanie może prowadzić do przełomu cholinergicznego charakteryzującego się nudnościami, wymiotami, ślinotokiem, nasilonymi potami, bradykardią, spadkiem ciśnienia tętniczego, zaburzeniami oddychania, zapaścią i drgawkami oraz osłabieniem mięśni. Postępowanie objawowe i podtrzymujące; antidotum: siarczan atropiny i.v.

Ciąża i laktacja - Donepezil

Kategoria C. Nie stosować u kobiet w ciąży ani w okresie karmienia piersią.

Dawkowanie - Donepezil

P.o. Dorośli. Początkowo 5 mg 1 ×/d wieczorem, bezpośrednio przed snem; w razie braku oczekiwanego efektu po co najmniej miesiącu leczenia dawkę można zwiększyć do 10 mg 1 ×/d. Maks. zalecana dawka 10 mg/d. Leczenie można podejmować tylko wówczas, gdy możliwa jest regularna kontrola przyjmowania leku przez pacjenta. Należy regularnie oceniać korzyści kliniczne ze stosowania leku. Leczenie podtrzymujące można kontynuować tak długo, jak długo utrzymuje się korzystne działanie leku; w razie braku skuteczności rozważyć przerwanie leczenia; nie stwierdzono efektu odbicia po nagłym odstawieniu leku.

Osoby w podeszłym wieku, zaburzenia czynności wątroby i/lub nerek
Nie ma konieczności modyfikacji dawkowania u osób w podeszłym wieku lub z niewydolnością nerek. W przypadku łagodnej lub umiarkowanej niewydolnością wątroby dawkę należy zwiększać ostrożnie, w zależności od indywidualnej tolerancji leku przez chorego; brak danych dotyczących stosowania u osób z ciężką niewydolnością wątroby.

Uwagi dla Donepezil

Donepezil wykazuje niewielki lub umiarkowany wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Może powodować uczucie zmęczenia, zawroty głowy i skurcze mięśni, szczególnie na początku leczenia lub po zwiększeniu dawki, dlatego należy indywidualnie oceniać możliwość prowadzenia pojazdów i obsługi urządzeń mechanicznych przez chorego.

Sposób prowadzenia leczenia
Leczenie powinien prowadzić lekarz mający doświadczenie w rozpoznawaniu i leczeniu choroby Alzheimera; rozpoznanie powinno zostać dokonane zgodnie z zatwierdzonymi wytycznymi (np. kryteria rozpoznawania otępienia wg DSM V, ICD 10).

Preparaty na rynku polskim zawierające donepezil