Uliprystal (octan uliprystalu) (opis profesjonalny)

Działanie - Uliprystal (octan uliprystalu)

Mechanizm działania
Uliprystal jest doustnym syntetycznym modulatorem receptora progesteronowego o dużym powinowactwie wiązania do tego receptora u ludzi. Wykazuje działanie swoiste tkankowo i częściowo antagonistyczne dla progesteronu. Uliprystal wykazuje także duże powinowactwo do receptora glikokortykosteroidowego, jednak u ludzi po wielokrotnym podaniu dawki 10 mg/d nie obserwowano jego blokowania. Powinowactwo uliprystalu do receptora androgenowego jest minimalne; nie wykazuje on powinowactwa do receptora estrogenowego i mineralokortykosteroidowego u ludzi. Skuteczność antykoncepcji w przypadkach nagłych jest podobna jak po zastosowaniu lewonorgestrelu. W przypadku stosowania jako antykoncepcja w sytuacji nagłej, mechanizm działania polega na hamowaniu lub opóźnianiu owulacji poprzez wstrzymanie wyrzutu hormonu lutenizującego (LH). Dane farmakodynamiczne pokazują, że przyjęcie środka bezpośrednio przed owulacją (w momencie gdy stężenie LH już zacznie wzrastać) octan uliprystalu jest w stanie opóźnić pękanie pęcherzyków przez co najmniej 5 dni w 78,6% przypadków.

Farmakokinetyka
Po podaniu p.o. uliprystal jest szybko wchłaniany, t_max wynosi ok. 1 h. Posiłek zmniejsza c_max, wydłuża t_max i zwiększa średnie AUC, uważa się jednak, że nie ma to klinicznie istotnego znaczenia w przypadku codziennego stosowania uliprystalu. Uliprystal wiąże się z białkami osocza w >98%. Ulega intensywnemu metabolizmowi do metabolitów: mono-demetylowego, di-demetylowego i hydroksylowanego; metabolit mono-demetylowy jest czynny farmakologicznie. Metabolizm zachodzi głównie za pośrednictwem układu enzymatycznego CYP3A4 oraz w małym stopniu CYP1A2 i CYP2D6. t_1/2 wynosi 26–38 h. Lek ulega wydaleniu głównie z kałem, a w mniejszym stopniu (<10%) z moczem. Lek przenika do pokarmu kobiecego.

Wskazania do stosowania - Uliprystal (octan uliprystalu)

Antykoncepcja w przypadkach nagłych
Antykoncepcja w przypadkach nagłych do stosowania w ciągu 120 h (5 dni) od stosunku płciowego bez zabezpieczenia lub w przypadku, gdy zastosowana metoda antykoncepcji zawiodła.

Przeciwwskazania stosowania - Uliprystal (octan uliprystalu)

Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, ciąża.

Progestagen
Nie zaleca się jednoczesnego stosowania leków zawierających progestagen, w tym doraźnych produktów antykoncepcyjnych zawierających lewonorgestrel.

Induktory CYP3A4
Nie zaleca się jednoczesnego stosowania z induktorami CYP3A4 (np. ryfampicyna, fenytoina, fenobarbital, karbamazepina, efawirenz, fosfenytoina, newirapina, okskarbazepina, prymidon, ryfabutyna, ziele dziurawca), długotrwale podawanym rytonawirem oraz z umiarkowanymi lub silnymi inhibitorami CYP3A4. Nie zaleca się stosowania uliprystalu w celu antykoncepcji u kobiet, które w ciągu ostatnich 4 tyg. stosowały induktory CYP3A4; w takich przypadkach należy rozważyć niehormonalną antykoncepcję awaryjną tj. wkładkę wewnątrzmaciczną zawierającą miedź.

Astma
Nie zaleca się stosowania uliprystalu u kobiet z ciężką astmą oskrzelową niedostatecznie wyrównaną za pomocą doustnie przyjmowanych glikokortykosteroidów.

Antykoncepcja w przypadkach nagłych
Taka antykoncepcja za pomocą uliprystalu jest metodą stosowaną w sporadycznych przypadkach; w żadnym razie nie powinna zastępować stałej metody antykoncepcyjnej. Chociaż przyjęcie uliprystalu nie stanowi przeciwwskazania do kontynuacji stałej antykoncepcji hormonalnej, substancja ta może zmniejszyć jej działanie antykoncepcyjne, dlatego po zastosowaniu antykoncepcji w przypadkach nagłych, do czasu rozpoczęcia następnego cyklu miesiączkowego podczas kolejnych stosunków płciowych, zaleca się zabezpieczenie za pomocą skutecznej metody mechanicznej. Nie zaleca się wielokrotnego stosowania preparatu w tym samym cyklu miesiączkowym. Brak danych dotyczących skuteczności uliprystalu u kobiet, które odbyły stosunek płciowy bez zabezpieczenia więcej niż 120 h przed jego przyjęciem. W przypadku wątpliwości, opóźnienia następnego krwawienia miesiączkowego o ponad 7 dni, nieprawidłowego krwawienia w przewidywanym czasie miesiączki lub objawów ciąży należy wykluczyć ciążę za pomocą testu ciążowego. W przypadku stwierdzenia ciąży po zastosowaniu uliprystalu należy wziąć pod uwagę możliwość ciąży pozamacicznej. Po zastosowaniu uliprystalu krwawienie miesiączkowe może wystąpić o kilka dni wcześniej lub później niż przewidywane. U ok. 7% kobiet krwawienie miesiączkowe może występować o >7 dni wcześniej niż spodziewane. U ok. 18,5% kobiet może dochodzić do opóźnienia krwawienia miesiączkowego o >7 dni, a u 4% kobiet opóźnienie może wynieść >20 dni.

BMI
Ograniczone i niejednoznaczne dane sugerują wpływ zwiększenia masy ciała i BMI na zmniejszenie skuteczności uliprystalu.

Dodatkowe składniki preparatu
Nie stosować u osób z nietolerancją galaktozy, pierwotnym niedoborem laktazy lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy.

Interakcje - Uliprystal (octan uliprystalu)

Leki zwiększające aktywność CYP3A4
Uliprystal jest metabolizowany przez izoenzym CYP3A4. Leki zwiększające aktywność CYP3A4 (np. ryfampicyna, fenytoina, fenobarbital, karbamazepina, efawirenz, fosfenytoina, newirapina, okskarbazepina, prymidon, ryfabutyna, ziele dziurawca) mogą zmniejszać stężenie uliprystalu w osoczu; nie zaleca się ich równoległego stosowania z uliprystalem. Nie zaleca się stosowania uliprystalu w celu antykoncepcji u kobiet, które w ciągu ostatnich 4 tyg. stosowały induktory CYP3A4; w takich przypadkach należy rozważyć niehormonalną antykoncepcję awaryjną tj. wkładkę wewnątrzmaciczną zawierającą miedź. W przypadku długotrwałego stosowania rytonawiru będącego inhibitorem enzymu CYP3A4, może dojść do pobudzenia wydzielania tego enzymu i w związku z tym do zmniejszenia stężenia uliprystalu w osoczu; działanie to może utrzymywać się 2–3 tyg. po zaprzestaniu stosowania rytonawiru; nie zaleca się jednoczesnego stosowania uliprystalu z rytonawirem.

Esomeprazol
Podanie uliprystalu z esomeprazolem (lekiem zwiększającym pH w żołądku) powoduje zmniejszenie c_max o ok. 65%, wydłużenie t_max oraz zwiększenie średniej wartości AUC o 13%; kliniczne znaczenie tej interakcji nie jest znane w przypadku podania pojedynczej dawki uliprystalu jako antykoncepcji w przypadkach nagłych.

Silne i umiarkowane inhibitory CYP3A4
Silne i umiarkowane inhibitory CYP3A4 zwiększają c_max i AUC uliprystalu; jest mało prawdopodobne, aby miało to znaczenie kliniczne.

Progestagen
Ze względu na kompetycyjne oddziaływanie na receptor progesteronowy, uliprystal i leki zawierające progestagen (złożone, a także zawierające wyłącznie progestagen hormonalne środki antykoncepcyjne), mogą wzajemnie zmniejszać swoje działanie; nie zaleca się jednoczesnego stosowania uliprystalu i leków zawierających progestagen, w tym doraźnych leków antykoncepcyjnych zawierających lewonorgestrel; leków zawierających progestagen nie należy przyjmować przez 12 dni po zaprzestaniu stosowania uliprystalu.

Działania niepożądane - Uliprystal (octan uliprystalu)

Często: ból głowy, zawroty głowy pochodzenia ośrodkowego, zaburzenia nastroju, bóle mięśni, bóle pleców, brak miesiączki, bóle miednicy, wrażliwość piersi, zmęczenie, uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej, nudności, ból brzucha, wymioty;
niezbyt często: grypa, zaburzenia apetytu, zaburzenia emocjonalne, niepokój, bezsenność, nadmierna ruchliwość, zmiany libido, senność, migrena, zaburzenia wzrokowe, biegunka, suchość w ustach, niestrawność, wzdęcia, trądzik, zmiany skórne, świąd, zaburzenia miesiączkowania, w tym nasilone krwawienie miesiączkowe, krwawienie międzymiesiączkowe, upławy, zapalenie pochwy, uderzenia gorąca, zespół napięcia przedmiesiączkowego, dreszcze, złe samopoczucie, gorączka;
rzadko: dezorientacja, drżenie, zaburzenia uwagi, zaburzenia smaku, omdlenia, nietypowe uczucie w oku, światłowstręt, zawroty głowy pochodzenia błędnikowego, suchość w gardle, pokrzywka, świąd narządów płciowych, dyspareunia, pęknięcie torbieli jajnika, bóle pochwy i sromu, skąpa i krótkotrwała miesiączka, pragnienie.

Przedawkowanie
Doświadczenie dotyczące przedawkowania leku jest ograniczone. W razie przedawkowania zastosować leczenie objawowe.

Ciąża i laktacja - Uliprystal (octan uliprystalu)

Nie stosować w okresie ciąży i w przypadku podejrzenia ciąży.

Uliprystal przenika do pokarmu kobiecego. Nie zaleca się karmienia piersią przez tydzień po przyjęciu uliprystalu.

Dawkowanie - Uliprystal (octan uliprystalu)

P.o., niezależnie od posiłku.

Antykoncepcja. 30 mg, nie później niż 120 h (5 dni) po stosunku płciowym bez zabezpieczenia lub w przypadku, gdy zastosowana metoda antykoncepcji zawiodła. Jeśli w ciągu 3 h po przyjęciu leku wystąpią wymioty, należy przyjąć kolejną dawkę. Preparat można przyjąć w dowolnym dniu cyklu miesiączkowego. Przed przyjęciem preparatu należy wykluczyć ciążę. Nie ma konieczności dostosowania dawkowania u osób z zaburzeniami czynności nerek.

Uwagi dla Uliprystal (octan uliprystalu)

Uliprystal może w niewielkim lub umiarkowanym stopniu upośledzać zdolność do prowadzenia pojazdów mechanicznych i obsługiwania urządzeń mechanicznych w ruchu. Pacjentkę należy poinformować, aby nie wykonywała ww. czynności w przypadku wystąpienia zawrotów głowy, senności, nieostrego widzenia lub zaburzeń uwagi.

Decyzją GIF z 13.03.2020 r. na wniosek Prezesa URPL preparat w dawce 5 mg został wstrzymany w obrocie na terenie całego kraju. Decyzja jest następstwem opinii Komitetu ds. Oceny Ryzyka w Ramach Nadzoru nad Bezpieczeństwem Farmakoterapii (PRAC), która rekomendowała zawieszenie dopuszczenia do obrotu leków zawierających octan uliprystalu w dawce 5 mg na terenie całej UE, z powodu pojawienia się nowego przypadku ciężkiego uszkodzenia wątroby, w wyniku którego konieczny był przeszczep wątroby.

Preparaty na rynku polskim zawierające uliprystal (octan uliprystalu)