medycyna praktyczna dla pacjentów
medycyna praktyczna dla pacjentów
Mechanizm działania
Nieaktywny związek, który w organizmie pod wpływem endopeptydaz osoczowych i tkankowych ulega powoli konwersji do biologicznie czynnego związku 8-lizynowazopresyny; polipeptydu, analogu hormonu antydiuretycznego (ADH) – wazopresyny, od której różni się tym, że w swej strukturze zamiast argininy zawiera lizynę. Równocześnie, w ciągu 4–6 h, zachodzi eliminacja tego związku z organizmu, dlatego jego stężenie pozostaje stale powyżej minimalnej skutecznej dawki, a poniżej stężeń toksycznych. Terlipresyna wykazuje tylko 3% antydiuretycznego działania naturalnej wazopresyny, co nie ma znaczenia klinicznego.
Główne właściwości farmakologiczne terlipresyny to działanie hemodynamiczne i wpływ na mięśnie gładkie. Terlipresyna zwiększa napięcie komórek mięśni gładkich w naczyniach i poza naczyniami krwionośnymi. Zwiększenie oporu naczyniowego w tętnicach i zmniejszenie dopływu krwi tętniczej prowadzi do zmniejszenia napływu krwi do obszaru trzewnego i do zmniejszenia przepływu krwi przez naczynia krążenia wrotnego, a przez to do zmniejszenia przepływu krwi przez wątrobę i obniżenia ciśnienia wrotnego. Jednocześnie, terlipresyna powoduje skurcz mięśni jelit, co zwiększa ruchliwość jelit. Skurczowi ulegają także mięśnie ściany przełyku, co prowadzi do zamknięcia doświadczalnie wywołanych żylaków.Wykazano, że dawki 1 i 2 mg skutecznie zmniejszają ciśnienie krwi w żyle wrotnej i wywołują wyraźne zwężenie naczyń. Obniżenie ciśnienia wrotnego i przepływu krwi w żyle nieparzystej zależy od wielkości dawki. Działanie dawki 1 mg ulega osłabieniu po 3 h. Dane hemodynamiczne wykazują, że dawka 2 mg jest skuteczniejsza od dawki 1 mg, ponieważ zapewnia działanie przez cały okres leczenia (4 h).
Terlipresyna wykazuje powolne działanie hemodynamiczne, które trwa 2–4 h. Powoduje łagodne zwiększenie skurczowego i rozkurczowego ciśnienia krwi. Większy wzrost ciśnienia tętniczego obserwowano u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym nerkopochodnym i uogólnioną miażdżycą naczyń krwionośnych. Krążenie krwi w nerkach nie ulega znaczącym zmianom w stanie normowolemii, jednak zmniejsza się w przypadku hiperwolemii. Terlipresyna powoduje znaczne zmniejszenie przepływu krwi przez mięśniówkę macicy i endometrium. Działanie naczynioskurczowe terlipresyny powoduje znaczne zmniejszenie przepływu krwi w skórze; we wszystkich badaniach klinicznych odnotowano widoczną bladość twarzy i ciała. Działanie w postaci centralizacji krążenia w przypadku hipowolemii jest korzystne w przypadku krwawienia z żylaków przełyku. Wpływ na czynność serca, taki jak bradykardia, zaburzenia rytmu serca, niewydolność wieńcowa, wynikają prawdopodobnie z mechanizmów odruchowych lub bezpośredniego, zwężającego naczynia działania terlipresyny. W żadnym z badań nie obserwowano toksycznego działania na serce, nawet po zastosowaniu największej dawki terlipresyny.
Farmakokinetyka
Lek podawany jest pozajelitowo. Uwalnianie 8-lizynowazopresyny trwa przez co najmniej 180 min. 8-lizynowazopresyna uwalnia się powoli, w wyniku odłączenia grup glicylowych od terlipresyny, osiągając cmax po 120 min. Terlipresyna ulega konwersji do lipresyny 40–60 min po podaniu, cmax lipresyny uzyskuje się po 2 h. Po podaniu bolusa i.v., eliminacja terlipresyny przebiega zgodnie z kinetyką II rzędu. t1/2 w fazie dystrybucji (do 40. min) wynosi około 8-12 min, w fazie eliminacji (40.–180. min) – 50-80 min. Lipresyna wydalana jest z moczem. W moczu występuje tylko 1% terlipresyny podanej i.v., co wskazuje na prawie całkowity metabolizm z udziałem endo- i egzogennych peptydaz wątroby i nerek.
Leczenie krwawienia z żylaków przełyku.
Leczenie nagłych przypadków zespołu wątrobowo-nerkowego typu 1, zgodnie z kryteriami IAC.
Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, ciąża.
Zaburzenia czynności układu sercowo-naczyniowego
Terlipresynę należy stosować z zachowaniem ostrożności, ściśle monitorując pacjenta w przypadku nie kontrolowanego dostatecznie nadciśnienia tętniczego, chorób naczyń mózgowych lub obwodowych, zaburzeń rytmu serca, choroby wieńcowej lub zawału serca w wywiadzie.
Również u pacjentów z hipowolemią często występuje zwiększone zwężenie naczyń oraz nietypowe objawy dotyczące czynności serca.
Odnotowano kilka przypadków wydłużenia odstępu QT i komorowych zaburzeń rytmu serca w trakcie leczenia terlipresyną, w tym zaburzeń typu torsade de pointes. W większości tych przypadków u pacjentów występowały czynników predysponujące, takie jak wyjściowe wydłużenie odstępu QT, zaburzenia elektrolitowe (hipokaliemia, hipomagnezemia) lub równoległe stosowanie leków powodujących wydłużenie odstępu QT. Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania terlipresyny u pacjentów z wydłużeniem odstępu QT w wywiadzie, zaburzeniami równowagi elektrolitowej, stosujących równolegle leki, które mogą powodować wydłużenie odstępu QT, takie jak leki przeciwarytmiczne klasy IA i III, erytromycyna, niektóre leki przeciwhistaminowe i trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne lub leki, które mogą powodować hipokaliemię albo hipomagnezemię (np. niektóre leki moczopędne).
Terlipresyna nie ma wpływu na krwawienia tętnicze.
Zaburzenia czynności układu oddechowego
Terlipresynę należy stosować z ostrożnością, ściśle monitorując pacjenta, w przypadku astmy oskrzelowej lub innych zaburzeń układu oddechowego.
Terlipresyna może powodować ciężką lub śmiertelną niewydolność oddechową u pacjentów z zespołem wątrobowo-nerkowym typu 1 z częstością większą niż znana wcześniej. Przed podaniem 1. dawki terlipresyny należy ustabilizować pacjentów z nowo pojawiającymi się trudnościami w oddychaniu lub nasileniem choroby układu oddechowego. Pacjenci ci powinni być ściśle monitorowani podczas leczenia. Jeśli u pacjenta wystąpią objawy ze strony układu oddechowego, należy rozważyć zmniejszenie dawki albuminy ludzkiej, jeśli jest stosowana. Jeśli objawy są ciężkie lub nie ustępują, należy przerwać leczenie terlipresyną.
Wstrząs septyczny
Terlipresyna może zwiększać ryzyko wystąpienia sepsy lub wstrząsu septycznego u pacjentów z zespołem wątrobowo-nerkowym typu 1. Należy uważnie monitorować pacjentów pod kątem wszelkich objawów przedmiotowych lub podmiotowych, które mogą wskazywać na rozwój zakażenia.W przypadku wstrząsu septycznego, terlipresynę należy stosować z zachowaniem ostrożności, ściśle monitorując pacjenta.Terlipresyny nie należy stosować u pacjentów we wstrząsie septycznym z małą pojemnością minutową serca.
Zaburzenia czynności nerek
Terlipresynę należy stosować z ostrożnością, ściśle monitorując pacjenta w przypadku przewlekłej niewydolności nerek.
Przed zastosowaniem terlipresyny w leczeniu zespołu wątrobowo-nerkowego należy potwierdzić u pacjenta ostrą, czynnościową niewydolność nerek nie reagującą na odpowiednie leczenie zwiększające objętość osocza.
Należy unikać stosowania terlipresyny u pacjentów z zaawansowanym zaburzeniem czynności nerek, (wyjściowe stężenie kreatyniny w surowicy krwi ≥442 µmol/l [5,0 mg/dl]), ze względu na zmniejszoną skuteczność, zwiększoną śmiertelność i zwiększone ryzyko występowania działań niepożądanych obserwowanych w tej grupie pacjentów, chyba że przewidywane korzyści z leczenia przewyższają ryzyko.
Zaburzenia czynności wątroby
Należy unikać stosowania terlipresyny u pacjentów z ciężką chorobą wątroby, zdefiniowaną jako ostra, nałożoną na przewlekłą niewydolność wątroby stopnia 3 i/lub z liczbą punktów ≥39 w skali MELD, ze względu na zmniejszoną skuteczność, zwiększoną śmiertelność i zwiększone ryzyko niewydolności oddechowej obserwowane w tej grupie pacjentów, chyba że przewidywane korzyści z leczenia przewyższają ryzyko.
Martwica skóry
Odnotowano kilka przypadków niedokrwienia i martwicy skóry, niezwiązanych z miejscem wstrzyknięcia. Prawdopodobnie większe ryzyko takiej reakcji występuje u pacjentów z obwodowym nadciśnieniem żylnym lub z chorobliwą otyłością. Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania terlipresyny u tych pacjentów.
W celu uniknięcia miejscowej martwicy w miejscu podania, wstrzyknięcie musi być podane i.v.
Zaburzenia elektrolitowe
Terlipresyna wykazuje słabe działanie antydiuretyczne, dlatego pacjentów z zaburzeniami gospodarki elektrolitowej w wywiadzie należy monitorować w celu wykrycia ewentualnej hiponatremii i hipokaliemii.
Napady drgawkowe
Terlipresynę należy stosować z ostrożnością, ściśle monitorując pacjenta, w przypadku napadów drgawkowych w wywiadzie.
Monitorowanie przebiegu leczenia
W trakcie leczenia zaleca się monitorowanie ciśnienia tętniczego, tętna, oraz gospodarki wodno-elektrolitowej. W nagłych przypadkach, wymagających natychmiastowego leczenia, przed odesłaniem pacjenta do szpitala należy rozważyć objawy hipowolemii.
Osoby w podeszłym wieku, dzieci i młodzież
Należy zachować szczególną ostrożność podczas podawania leku dziecom, młodzieży i osobom >70. rż., ponieważ doświadczenie kliniczne w tych grupach wiekowych jest ograniczone, brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania i skuteczności, nie określono zalecanego dawkowania. Ze względu na brak tych danych nie zaleca się stosowania terlipresyny u dzieci i młodzieży w leczeniu zespołu wątrobowo-nerkowego typu I.
ß-adrenolityki
Terlipresyna zwiększa działanie hipotensyjne niewybiórczych β-adrenolityków w obrębie żyły wrotnej.
Leki wpływające na czynność serca
Podawanie terlipresyny równolegle z lekami, o których wiadomo, że wywołują bradykardię (np. propofol, sufentanyl) może spowodować ciężką bradykardię.
Ponieważ terlipresyna może wywołać komorowe zaburzenia rytmu serca, w tym typu torsade de pointes, należy zachować szczególną ostrożność podczas podawania terlipresyny u pacjentów stosujących równolegle leki, które mogą powodować wydłużenie odstępu QT, takie jak leki przeciwarytmiczne klasy IA i III, erytromycyna, niektóre leki przeciwhistaminowe i trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne lub leki, które mogą powodować hipokaliemię albo hipomagnezemię (np. niektóre leki moczopędne).
Najczęstszymi działaniami niepożądanymi stwierdzanymi w czasie badań klinicznych były bladość, zwiększone ciśnienie krwi, ból brzucha, nudności, biegunka i ból głowy. Działanie przeciwdiuretyczne terlipresyny może prowadzić do hiponatremii, o ile nie kontroluje się bilansu płynów.
Często: bóle głowy, bradykardia, komorowe i nadkomorowe zaburzenia rytmu serca, objawy niedokrwienia serca obserwowane w EKG, nadciśnienie tętnicze, niedociśnienie, niedokrwienie obwodowe, skurcz naczyń obwodowych, bladość skóry i twarzy, przemijające skurcze w obrębie jamy brzusznej, przemijająca biegunka, skurcze w obrębie narządów miednicy mniejszej (u kobiet).
Niezbyt często: hiponatriemia, drgawki, dławica piersiowa, ostre nadciśnienie tętnicze, szczególnie u pacjentów z występującym wcześniej nadciśnieniem tętniczym (na ogół, ciśnienie krwi zmniejsza się samoistnie), migotanie przedsionków, skurcze dodatkowe komorowe, tachykardia, ból w klatce piersiowej, zawał serca, przeładowanie płynami z obrzękiem płuc, niedokrwienie jelit, sinica obwodowa, uderzenia gorąca, ból w klatce piersiowej, skurcz oskrzeli, ostre wyczerpanie oddechowe, niewydolność oddechowa, przemijające nudności, przemijające wymioty, zapalenie naczyń chłonnych.
Rzadko: hiperglikemia, udar mózgu, niedokrwienie serca, duszność, miejscowa martwica skóry.
Odnotowano również, z nieustaloną częstością: niewydolność serca, zaburzenia rytmu serca typu torsade de pointes, martwica skóry niezwiązana z miejscem podania, skurcze macicy, zmniejszony przepływ krwi w macicy.
Przedawkowanie
Ryzyko poważnych działań niepożądanych ze strony układy krążenia zależy od wielkości dawki. W przypadkach przedawkowania brak swoistego antidotum, konieczne leczenie objawowe. W przypadku ostrego przełomu nadciśnieniowego, szczególnie u pacjentów z rozpoznanym wcześniej nadciśnieniem tętniczym krwi, należy podać rozszerzające naczynia leki α-adrenolityczne, np. 150 mg klonidyny i.v. W przypadku wystąpienia bradykardii należy podać atropinę.
Terlipresyna może mieć szkodliwy wpływ na przebieg ciąży i rozwój płodu. Jest przeciwskazana do stosowania w okresie ciąży, ponieważ wykazano, że wywołuje skurcze macicy i zwiększa ciśnienie wewnątrzmaciczne we wczesnej ciąży oraz może zmniejszać przepływ krwi w macicy.
Nie wiadomo, czy terlipresyna przenika do pokarmu kobiecego. Należy podjąć decyzję, czy przerwać karmienie piersią czy przerwać leczenie terlipresyną, biorąc pod uwagę korzyści z karmienia piersią dla dziecka i korzyści z leczenia terlipresyną dla matki.
Zespół wątrobowo-nerkowy typu 1. I.v. Dorośli. 1 mg we wstrzyknięciu i.v. co 6 h, ≥3 dni. Jeśli po 3 dniach leczenia stężenie kreatyniny w surowicy krwi zmniejszyło się o <30% w stosunku do wartości wyjściowej, należy rozważyć zwiększenie dawki do 2 mg co 6 h. W przypadku braku odpowiedzi na leczenie (zmniejszenie stężenia kreatyniny w surowicy krwi w 7. dniu <30% w stosunku do wartości wyjściowej) lub uzyskania pełnej odpowiedzi klinicznej (stężenie kreatyniny w surowicy krwi <1,5 mg/dL przez co najmniej 2 kolejne dni) leczenie należy przerwać. W przypadku pacjentów wykazujących niepełną odpowiedź (stężenia kreatyniny w surowicy krwi mniejsze o min. 30% w stosunku do wartości początkowej, bez uzyskania wartości <1,5 mg/dL w dniu 7.), leczenie terlipresyną można kontynuować maks. przez 14 dni. W większości badań klinicznych dotyczących leczenia zespołu wątrobowo-nerkowego, podawano równolegle ludzką albuminę w dawce 1 g/kg mc. w 1. dniu, a następnie w dawce 20–40 g/d. Czas trwania leczenia zwykle wynosi 7 dni, maks. zalecany – 14 dni.
Terlipresynę można podawać w ciągłej infuzji i.v. Takie podawanie leku może wiązać się z mniejszą częstością występowania ciężkich działań niepożądanych niż w przypadku powolnego wstrzyknięcia i.v. (bolusu).
Krwotok z przewodu pokarmowego. Początkowo: 1–2 mg octanu terlipresyny (co odpowiada 0,85–1,7 mg terlipresyny) w powolnym wstrzyknięciu i.v. Dawka podtrzymująca: 1 mg octanu terlipresyny (0,85 mg terlipresyny) co 4–6 h. Maks. dawka 120 µg octanu terlipresyny/kg mc./d. Leczenie powinno trwać do 2–3 dni, odpowiednio do przebiegu choroby. Wstrzyknięcie i.v. należy wykonywać w ciągu 1 min.
#
Podawać wyłącznie i.v. Dorośli. U osób >70. rż. należy stosować ostrożnie. Nie zaleca się stosowania u dzieci i młodzieży, ze względu na brak badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania i skuteczności. U pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek należy stosować ostrożnie. Nie jest wymagane dostosowywanie dawki u pacjentów z niewydolnością wątroby.
w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł
Pulmonolog – czym się zajmuje, jakie choroby leczy?
Gastrolog (gastroenterolog) - czym się zajmuje, jakie choroby leczy?
