Ustekinumab (opis profesjonalny)

Działanie - Ustekinumab

Mechanizm działania
Ustekinumab jest w pełni ludzkim przeciwciałem monoklonalnym IgG1κ, które z dużą swoistością wiąże się z podjednostką białkową p40 wspólną dla cytokin IL-12 i IL-23, hamuje ich aktywność, zapobiegając wiązaniu tych cytokin z ich receptorem białkowym IL-12Rβ1 znajdującym się na powierzchni komórek układu odpornościowego. Ustekinumab, nie mogąc przyłączyć się do IL-12 ani IL-23, które są przyłączone do receptorów IL-12Rβ1 na powierzchni komórek, nie oddziałuje na aktywność dopełniacza ani nie bierze udziału w zjawisku cytotoksyczności zależnej od przeciwciał komórek receptorowych. IL-12 i IL-23 mają postać cytokin heterodimerycznych wydzielanych przez aktywowane komórki prezentujące antygen, takie jak makrofagi i komórki dendrytyczne. Biorą udział w odpowiedzi immunologicznej organizmu; IL-12 pobudza komórki NK (natural killer) oraz różnicowanie komórek CD4+ T w kierunku fenotypu Th1, a IL-23 indukuje szlak Th17. Natomiast nieprawidłowa regulacja czynności IL-12 i IL-23 prowadzi do wystąpienia chorób o podłożu immunologicznym, takich jak łuszczyca i łuszczycowe zapalenie stawów. Ustekinumab może wykazywać swoje działanie kliniczne w łuszczycy i łuszczycowym zapaleniu stawów poprzez przerywanie szlaków cytokin Th1 i Th17, które pełnią kluczowa rolę w patologii tych chorób. Długotrwałe stosowanie ustekinumabu nie hamuje humoralnej odpowiedzi immunologicznej na polisacharydy pneumokokowe ani szczepionki przeciwtężcowe.

Farmakokinetyka
tmax ustekinumabu po podaniu s.c. wynosi ok. 8,5 dnia; bezwzględna dostępność biologiczna wynosi 57,2%. Metabolizm leku nie został dokładnie poznany. Średni t1/2 wynosi ok. 3 tyg. (15–32 dni). Farmakokinetyka jest w przybliżeniu liniowa. Nie stwierdzono widocznej kumulacji ustekinumabu w surowicy w czasie podawania leku s.c. co 12 tyg. W przeprowadzonej populacyjnej analizie farmakokinetycznej masa ciała pacjenta okazała się najbardziej znaczącym parametrem mającym wpływ na klirens ustekinumabu. Brak dostępnych danych farmakokinetycznych dotyczących stosowania leku u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby. Nie przeprowadzono szczegółowych badań z udziałem pacjentów w podeszłym wieku. W przeprowadzonej populacyjnej analizie farmakokinetycznej nie wykazano wpływu tytoniu ani alkoholu na właściwości farmakokinetyczne ustekinumabu.

Wskazania do stosowania - Ustekinumab

Łuszczyca plackowata
Leczenie umiarkowanych i ciężkich postaci łuszczycy plackowatej u dorosłych, u których nie powiodło się leczenie albo u których występują przeciwwskazania albo nietolerancja w stosunku do innego rodzaju terapii systemowych obejmujących leczenie cyklosporyną, metotreksatem lub metodą PUVA.
Leczenie umiarkowanych i ciężkich postaci łuszczycy plackowatej u młodzieży i dzieci w wieku ≥6 lat, u których leczenie nie jest wystarczająco skuteczne lub występuje nietolerancja innego rodzaju terapii systemowych lub fototerapii.

Łuszczycowe zapalenie stawów
Monoterapia lub leczenie skojarzone z metotreksatem czynnego łuszczycowego zapalenia stawów u dorosłych, gdy odpowiedź na wcześniejszą niebiologiczną terapię lekami przeciwreumatycznymi modyfikującymi przebieg choroby jest niewystarczająca.

Choroba Leśniowskiego i Crohna
Leczenie umiarkowanej i ciężkiej czynnej postaci choroby Leśniowskiego i Crohna u dorosłych, u których dotychczasowe leczenie nie jest wystarczająco skuteczne, nastąpiła utrata odpowiedzi na stosowane leczenie, jak również, gdy występuje nietolerancja innych klasycznych terapii lub terapii antagonistą TNFα albo istnieją przeciwwskazania do ich stosowania.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
Leczenie umiarkowanego i ciężkiego czynnego wrzodziejącego zapalenia jelita grubego u dorosłych, u których odpowiedź na dotychczasowe leczenie nie jest wystarczająca, nastąpiła utrata odpowiedzi na stosowane leczenie lub występuje nietolerancja innych klasycznych terapii lub terapii biologicznych albo istnieją przeciwwskazania do ich stosowania.

Przeciwwskazania stosowania - Ustekinumab

Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, istotna klinicznie, aktywna postać zakażenia (np. czynna gruźlica).

Zakażenia
Ustekinumab może zwiększać ryzyko wystąpienia nowych zakażeń oraz reaktywację zakażeń utajonych; ze szczególną uwagą rozważyć stosowanie ustekinumabu u pacjentów z przewlekłym zakażeniem lub nawracającymi zakażeniami w wywiadzie. W przypadku wystąpienia poważnego zakażenia chorego należy ściśle monitorować, a ustekinumabu nie podawać aż do ustąpienia objawów zakażenia.

Gruźlica
Przed rozpoczęciem leczenia należy przeprowadzić badania w kierunku gruźlicy. Leku nie należy podawać pacjentom z aktywną postacią gruźlicy, a przed podaniem ustekinumabu należy rozpocząć leczenie postaci utajonej gruźlicy. Leczenie przeciwgruźlicze należy rozważyć również u pacjentów z utajoną lub aktywną postacią gruźlicy w wywiadzie, u których nie można potwierdzić właściwie przeprowadzonego postępowania leczniczego. Należy ściśle obserwować pacjentów, czy nie występują u nich objawy przedmiotowe i podmiotowe aktywnej postaci gruźlicy w trakcie leczenia oraz po jego zakończeniu.

Nowotwory złośliwe
Leki immunosupresyjne mogą zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworów złośliwych; ze względu na brak badań należy ze szczególną ostrożnością rozważyć stosowanie leku u osób z dodatnim wywiadem w kierunku nowotworów złośliwych lub kontynuujących leczenie ustekinumabem po rozwinięciu nowotworu złośliwego. Pacjentów, a szczególnie osoby po 60. rż., osoby wcześniej poddawane długotrwałemu leczeniu immunosupresyjnemu lub leczone wcześniej PUVA, należy monitorować pod kątem wystąpienia raka skóry innego niż czerniak.

Reakcje nadwrażliwości
W przypadku wystąpienia reakcji anafilaktycznej lub innej ciężkiej reakcji nadwrażliwości podawanie ustekinumabu należy przerwać i zastosować odpowiednie leczenie. Po wprowadzeniu do obrotu zgłaszano przypadki alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych, eozynofilowego zapalenia płuc i niezakaźnego organizującego się zapalenia płuc. Do objawów klinicznych należały: kaszel, duszność i nacieki śródmiąższowe. W przypadku wykluczenia zakażenia i potwierdzenia rozpoznania należy zaprzestać stosowania ustekinumabu i wdrożyć odpowiednie leczenie.

Ciężkie zmiany skórne
Podczas leczenia osób z łuszczycą powinno się zwracać szczególną uwagę na objawy łuszczycy erytrodermalnej lub złuszczającego zapalenia skóry; w razie podejrzenia występowania skórnej reakcji polekowej należy przerwać podawanie ustekinumabu.

Osoby w podeszłym wieku
U pacjentów po 65. rż. nie obserwowano ogólnych różnic w skuteczności i bezpieczeństwie stosowania leku w porównaniu z młodszymi pacjentami, jednak ze względu na większą częstość występowania zakażeń u osób w podeszłym wieku należy zachować ostrożność.

Zaburzenia czynności wątroby i/lub nerek
Nie przeprowadzono szczegółowych badań leku u pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby i nerek.

Interakcje - Ustekinumab

Nie przeprowadzono badań dotyczących interakcji.

Szczepionki
W trakcie leczenia ustekinumabem nie zaleca się podawania żywych szczepionek wirusowych lub bakteryjnych. W przypadku zastosowania szczepionki wirusowej lub bakteryjnej zawierającej żywe drobnoustroje ustekinumab należy odstawić co najmniej 15 tyg. przed szczepieniem i wznowić jego podawanie co najmniej 2 tyg. po szczepieniu. Podczas leczenia można równocześnie stosować szczepionki inaktywowane lub zawierające drobnoustroje zabite.

Inne leki immunosupresyjne
Nie przeprowadzono badań dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności skojarzonego stosowania ustekinumabu i innych leków immunosupresyjnych, w tym preparatów biologicznych lub fototerapii; zachować ostrożność. Stosowanie metotreksatu w łuszczycowym zapaleniu stawów a także leków immunosupresyjnych i kortykosteroidów w chorobie Leśniowskiego i Crohna oraz wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego nie wpływa na skuteczność i bezpieczeństwo stosowania ustekinumabu. Należy zachować ostrożność podczas równoległego stosowania innych leków immunosupresyjnych oraz w przypadku zmiany leczenia z innych biologicznych leków immunosupresyjnych na ustekinumab.

Immunoterapia alergii
Nie wiadomo czy lek wpływa na immunoterapię alergii.

Inne leki
U chorych na łuszczycę nie wykazano wpływu na właściwości farmakokinetyczne ustekinumabu takich leków, jak paracetamol, ibuprofen, kwas acetylosalicylowy, metformina, atorwastatyna, lewotyroksyna. Na właściwości farmakokinetyczne ustekinumabu u pacjentów z łuszczycowym zapaleniem stawów, chorobą Leśniowskiego i Crohna, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego nie wpływa jednoczesne stosowanie takich leków jak metotreksat, NLPZ, doustne kortykosteroidy, 6-merkaptopuryna i azatiopryna, ani wcześniejsza ekspozycja na czynniki anty-TNFα u pacjentów z łuszczycowym zapaleniem stawów lub chorobą Leśniowskiego i Crohna bądź wcześniejsza ekspozycja na leki biologiczne (np. czynniki anty-TNFα i/lub wedolizumab) u chorych z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Badania in vitro nie wskazują na konieczność modyfikacji dawki w przypadku równoległego stosowania substratów CYP450.

Działania niepożądane - Ustekinumab

Często: zakażenie górnych dróg oddechowych, zapalenie jamy nosowo-gardłowej, zapalenie zatok, bóle i zawroty głowy, ból jamy ustnej i gardła, biegunka, nudności, wymioty, świąd, ból pleców, ból mięśni, ból stawów, uczucie zmęczenia, rumień i ból w miejscu wstrzyknięcia.

Niezbyt często: zapalenie tkanki łącznej, zakażenia zębów, półpasiec, zakażenie dolnych dróg oddechowych, wirusowe zakażenie górnych dróg oddechowych, grzybicze zakażenie sromu i pochwy, reakcje nadwrażliwości (w tym wysypka, pokrzywka), depresja, porażenie nerwu twarzowego, przekrwienie jamy nosowej, łuszczyca krostkowa, złuszczanie skóry, trądzik, odczyny w miejscu wstrzyknięcia (m.in. kriwak, obrzęk, świąd, stwardnienie, krwawienie), astenia.

Rzadko: ciężkie reakcje nadwrażliwości (w tym reakcja anafilaktyczna, obrzęk naczynioruchowy), alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, eozynofilowe zapalenie płuc, złuszczające zapalenie skóry.

Bardzo rzadko: organizujące się zapalenie płuc.

Przedawkowanie
W badaniach klinicznych stosowano pojedyncze dawki do 6 mg/kg mc. i.v. bez wystąpienia objawów toksyczności wymagających zmniejszenia dawki. W przypadku przedawkowania zaleca się obserwację pacjenta w kierunku wystąpienia objawów działań niepożądanych oraz w razie ich wystąpienia natychmiastowe wdrożenie leczenia objawowego.

Ciąża i laktacja - Ustekinumab

Brak wystarczających danych dotyczących stosowania ustekinumabu u kobiet w ciąży; zaleca się unikanie stosowania leku w tej grupie pacjentek. Kobiety w wieku rozrodczym powinny stosować skuteczne metody antykoncepcyjne w czasie leczenia i co najmniej przez 15 tyg. po jego zakończeniu.

Nie wiadomo, czy ustekinumab przenika do pokarmu kobiecego. Ze względu na możliwość wystąpienia działań niepożądanych ustekinumabu u dzieci karmionych piersią decyzję dotyczącą przerwania karmienia piersią w czasie leczenia i do 15 tyg. po jego zakończeniu lub odstawienia leku należy podjąć po rozważeniu korzyści wynikających z karmienia dziecka piersią oraz korzyści ze stosowania leku u matki.

Dawkowanie - Ustekinumab

Łuszczyca plackowata u dorosłych i dzieci ≥6 lat. Łuszczycowe zapalenie stawów u dorosłych.
S.c., we wstrzyknięciu; w miarę możliwości unikać podawania leku we fragmenty skóry objęte łuszczycą. Dorośli, młodzież i dzieci w wieku ≥6 lat (60–100 kg mc.). Początkowo 45 mg, dawkę powtórzyć po 4 tyg., a następnie podawać co 12 tyg. U dzieci i młodzieży <60 kg mc. stosować dawkę 0,75 mg/kg mc., u osób >100 kg mc. – 90 mg. Rozważyć przerwanie leczenia w razie braku odpowiedzi do 28. tyg. podawania leku.

Choroba Leśniowskiego i Crohna u dorosłych. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego u dorosłych.
Początkowo pojedyncza dawka i.v., we wlewie trwającym co najmniej 1 h: dorośli ≤55 kg mc. – 260 mg, 55–85 kg mc. – 390 mg, >85 kg mc. – 520 mg. W 8. tyg. po dawce i.v. należy podać 90 mg s.c., następnie dawkę s.c. powtarzać co 12 tyg., a w przypadku niewystarczającej odpowiedzi klinicznej, co 8 tyg. Należy rozważyć przerwanie stosowania u pacjentów niewykazujących korzyści terapeutycznych po 16 tyg. leczenia lub po 16 tyg. od zmiany na dawkowanie co 8 tyg. Podczas leczenia można kontynuować podawanie leków immunomodulujących i/lub kortykosteroidów. U pacjentów, u których wystąpiła odpowiedź na leczenie można zmniejszyć dawkę kortykosteroidów lub je odstawić.

Osoby w podeszłym wieku, zaburzenia czynności wątroby i/lub nerek
Nie ma konieczności dostosowania dawkowania u osób w podeszłym wieku. Ze względu na brak odpowiednich badań nie ma zaleceń dotyczących dawkowania leku u osób z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby.

Uwagi dla Ustekinumab

Lek nie ma wpływu lub wywiera nieistotny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania urządzeń mechanicznych.

Przeczytaj też artykuły

Preparaty na rynku polskim zawierające ustekinumab

Stelara (koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji) Stelara (roztwór do wstrzykiwań) Stelara (roztwór do wstrzykiwań w ampułkostrzykawce) Stelara (roztwór do wstrzykiwań we wstrzykiwaczu)
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta