Midazolam

Midazolam to krótko działająca, nieulegająca kumulacji pochodna benzodiazepiny (BZD). Wiąże się z receptorem benzodiazepinowym (RBZD), co powoduje określoną reakcję w komórce, czyli jest jego agonistą. RBZD są częścią receptorów zwanych receptorami GABA-A, które mają zdolność wiązania wielu substancji m.in. kwasu -aminomasłowego (GABA). Midazolam, jak inne BZD, działa pośrednio przez nasilenie zdolności wiązania się GABA z receptorem GABA-A. Ze względu na hamujące czynność komórek nerwowych działanie GABA, BZD wykazują pośrednie działanie hamujące w ośrodkowym układzie nerwowym.
Midazolam to lek o bardzo szybkim i silnym działaniu nasennym i uspokajającym; działa także przeciwlękowo, przeciwdrgawkowo oraz obniża napięcie mięśniowe. Charakteryzuje się szybkim początkiem działania i krótkim czasem działania. Powoduje istotną poprawę parametrów snu; przydatny jest u osób z bezsennością w środku nocy. Nie wywołuje senności w ciągu następnego dnia.
Wskazaniem do stosowania midazolamu jest krótkotrwałe leczenie bezsenności w przypadku ciężkich dolegliwości uniemożliwiających normalne funkcjonowanie lub powodujących znaczne wyczerpanie pacjenta. Midazolam jest stosowany jako lek uspokajający w premedykacji (farmakologicznym przygotowaniu) przed zabiegami chirurgicznymi lub diagnostycznymi prowadzonymi w znieczuleniu miejscowym lub bez znieczulenia, jak również w premedykacji przed wprowadzeniem do znieczulenia ogólnego. Wywołanie długotrwałego uspokojenia na oddziałach intensywnej opieki medycznej. Wprowadzenie i podtrzymanie znieczulenia ogólnego. Jako lek wprowadzający do znieczulenia wziewnego lub jako lek nasenny w znieczuleniu złożonym, także TIA (całkowite znieczulenie dożylne). Ataralgezja (znieczulenie ogólne dotchawicze) w skojarzeniu z ketaminą u dzieci.
W zależności od wskazania i innych czynników (wiek) lek może być podany doustnie, dożylnie, domięśniowo i doodbytniczo. Leczenie powinno trwać jak najkrócej, w leczeniu bezsenności od kilku dni do maks. 2 tyg. (w szczególnych przypadkach dłużej). Przyjęcie leku w leczeniu bezsenności powinno nastąpić o porze zapewniającej przynajmniej 4 h nieprzerwanego snu. Każde zwiększenie i zmniejszenie dawki powinno być wcześniej skonsultowane z lekarzem prowadzącym. Sposób zmniejszania dawki przed odstawieniem leku powinien być dobrany indywidualnie dla każdego pacjenta (dawkę należy zmniejszać stopniowo). Nie wolno spożywać alkoholu przed podaniem leku i przez 12 h po jego podaniu. Pacjenci nie powinni prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn w ruchu przez 6 h po doustnym podaniu leku i 12 h po podaniu pozajelitowym. Pacjent po dożylnym otrzymaniu leku może być zwolniony do domu tylko pod opieką innej osoby.
Gdy midazolam jest stosowany przez kilka tygodni, może wystąpić tzw. tolerancja na lek (zmniejszenie jego skuteczności). Długotrwałe stosowanie leku może wywołać fizyczne i psychiczne uzależnienie. Ryzyko uzależnienia zwiększa się wraz z dawką i czasem trwania leczenia. Jest ono większe u osób, które były uzależnione od alkoholu lub leków, oraz u osób z zaburzeniami osobowości. Nagłe odstawienie może wywołać pojawienie się tzw. objawów abstynencji, czyli objawów z odstawienia leku (np. lęk, pobudzenie, zawroty głowy, bóle głowy, bóle mięśniowe, napięcie, drażliwość). Z tej samej przyczyny może również dojść do powstania tzw. zespołu z odbicia, czyli powrotu objawów, z powodu których lek został przepisany (np. zaburzenia snu, napady lęku). Midazolam może powodować następczą niepamięć (niemożność uczenia się i zapamiętywania nowych informacji), jak również tzw. reakcje paradoksalne, czyli odmienne od spodziewanych jak np. euforia, omamy, niepokój, pobudzenie.
Po podaniu doustnym midazolam wchłania się szybko i całkowicie. Zażycie leku z pokarmem opóźnia wystąpienie maksymalnego stężenia w osoczu, co wskazuje na zmniejszoną szybkość wchłaniania midazolamu. Midazolam ulega tzw. efektowi pierwszego przejścia, co oznacza, że jego ilość we krwi jest mniejsza od ilości wchłoniętej w przewodzie pokarmowym. Dostępność biologiczna midazolamu po podaniu domięśniowym przekracza 90%, a po podaniu doodbytniczym - 50%. Działanie leku podanego domięśniowo w premedykacji ujawnia się po ok. 15 min, działanie maks. występuje 30–60 min po podaniu. Po podaniu dożylnym lek działa szybko i stosunkowo krótko. Biologiczny okres półtrwania w fazie eliminacji wynosi 0,5-3 h. Midazolam jest całkowicie i szybko metabolizowany. Najważniejszym metabolitem jest -hydroksymidazolam. 50–70% dawki leku jest wydalane przez nerki. Lek przenika przez łożysko i do pokarmu kobiecego.
Więcej informacji – patrz: opisy preparatów

Przeczytaj też artykuły

• Sedacja i krótkotrwałe dożylne znieczulenie ogólne

Preparaty na rynku polskim zawierające midazolam