Mechanizm działania
Pochodna tokoferolu, z których największą aktywność wykazuje α-tokoferol; występuje w olejach roślinnych, zbożach, jajach i liściach sałaty. Charakteryzuje się właściwościami przeciwutleniającymi (m.in. zapobiega utlenianiu struktur wchodzących w skład błon komórkowych, utrudnia powstawanie wolnych rodników i przyspiesza ich „wymiatanie”). Wit. E stosowana w postaci octanu dobrze się wchłania po podaniu p.o. (stosuje się również domięśniowe roztwory olejowe). Jest magazynowana w tkance tłuszczowej, a częściowo metabolizowana w wątrobie; nadmiar jest wydalany z żółcią i moczem. Dobrze przenika do pokarmu kobiecego, natomiast słabo przez barierę łożyskową. Ponieważ wit. E jest szeroko rozpowszechniona w przyrodzie, jej niedobór u człowieka występuje rzadko. Przewlekły, długotrwały niedobór wit. E może towarzyszyć zespołom złego wchłaniania, wadom dróg żółciowych u dzieci, abetalipoproteinemiom oraz karmieniu wcześniaków pokarmem sztucznym. Występują wówczas zaburzenia rdzeniowo-móżdżkowe wynikające z nasilonych procesów utleniania w błonach komórkowych komórek nerwowych. Awitaminoza E u zwierząt doświadczalnych objawia się skróceniem czasu życia krwinek czerwonych, niedokrwistością, dystrofią mięśniową, degeneracją nerwowych dróg rdzeniowych (sznurów tylnych i rogów przednich), a także poronieniami, nieodwracalnym uszkodzeniem zdolności wytwarzania plemników oraz różnego stopnia uszkodzeniem m. sercowego.
Farmakokinetyka
Z przewodu pokarmowego wchłania się 20–60% tokoferolu. Stopień wchłaniania zwiększa się w obecności tłuszczów i zależy od prawidłowej czynności trzustki. Tokoferol ulega dystrybucji do wszystkich tkanek, powoli gromadzi się w wątrobie, mięśniach i tkance tłuszczowej. Gromadzi się także w gałce ocznej, głównie w naczyniówce, ciele szklistym i siatkówce. Wydalany jest z żółcią, często ulega transformacji biologicznej w wątrobie do glukuronidów, kwasu tokoferonowego i γ-laktonów, które są wydalane z moczem. t1/2 tokoferolu wynosi ok. 2 tyg.
Pomocniczo w zapobieganiu poronieniom nawykowym, oligospermii, zanikom mięśniowym, kolagenozom, mukowiscydozie, miażdżycy, chromaniu przestankowemu, zaburzeniom potencji, β-talasemii, niedoborowi syntazy glutationowej i dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej oraz leczeniu ich. Również w zapobieganiu retinopatii wcześniaków.
Miejscowo w owrzodzeniach podudzi, guzkach krwawniczych, zmianach troficznych skóry w przebiegu kolagenoz, żylaków.
Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, hiperwitaminoza E, zespół upośledzonego wchłaniania tłuszczów, hipoprotrombinemia wywołana niedoborem wit. K.
Inne preparaty zawierające tokoferol
Nie stosować z innymi preparatami zawierającymi tokoferol ze względu na możliwość wystąpienia hiperwitaminozy.
Stany wymagające zachowania ostrożności
Ostrożnie u chorych z zaburzeniami czynności wątroby lub nerek, a także stosujących środki przeciwzakrzepowe pochodne kumaryny lub indandionu.
Reakcje nadwrażliwości
Tokoferol może powodować reakcje nadwrażliwości typu późnego.
Cholestyramina, kolestypol, oleje mineralne, neomycyna
Cholestyramina, kolestypol, oleje mineralne lub neomycyna stosowane doustnie mogą zmniejszać wchłanianie tokoferolu.
Witamina K, estrogeny
Działa antagonistycznie w stosunku do wit. K. Równoległe stosowanie wit. K lub estrogenów zwiększa ryzyko wystąpienia krwotoków.
Żelazo
Równoczesne stosowanie preparatów zawierających żelazo zmniejsza skuteczność działania wit. E.
Insulina, glikozydy naparstnicy, witamina A
Wit. E niekiedy zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę i glikozydy naparstnicy, a zwiększa wchłanianie, odkładanie w organizmie i utylizację wit. A.
Występują rzadko, przede wszystkim w następstwie stosowania dużych dawek leku; mogą obejmować: bóle brzucha, biegunkę, bóle głowy, uczucie nadmiernego zmęczenia, zaburzenia widzenia, zakrzepowe zapalenie żył, zaburzenia dotyczące gonad, bóle piersi, zwiększenie aktywności CPK, kreatyninurię, zwiększenie stężenia cholesterolu i triglicerydów, niecharakterystyczne zmiany skórne, zaburzenia wydzielania hormonów steroidowych i hormonów tarczycy. Leczenie za pomocą preparatów o działaniu miejscowym może prowadzić do kontaktowego zapalenia skóry.
Brak danych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania α-tokoferolu w ciąży i w okresie karmienia piersią.
Lek podaje się najczęściej p.o.
Mukowiscydoza: dzieci do 1. rż. 50 mg/d, dzieci po 1. rż. 100 mg/d.
Niedobory wit. E u dzieci z zaburzeniami wydzielania żółci: 150–200 mg/d.
Niedokrwistość hemolityczna wcześniaków: 100–200 mg/d.
Abetalipoproteinemina dorosłych lub dzieci 50–100 mg/d.
Pozostałe wskazania u dorosłych i dzieci po 15. rż. 100–500 mg/d. I.m. dorośli i dzieci po 15. rż. 30–300 mg/d.
Miejscowo: po umyciu i osuszeniu skóry 2 ×/d nałożyć niewielką ilość maści.
w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł