Tenofowir (dizoproksyl tenofowiru) (opis profesjonalny)

Działanie - Tenofowir (dizoproksyl tenofowiru)

Mechanizm działania
Prekursor dizoproksylu tenofowiru, który jest wchłaniany i ulega przemianie do substancji czynnej – tenofowiru, analogu monofosforanu nukleozydu (nukleotydu). Tenofowir ulega przemianie do czynnego metabolitu – difosforanu tenofowiru zarówno w komórkach T pozostających w stanie spoczynku, jak i pobudzonych. Wewnątrzkomórkowy t1/2 difosforanu tenofowiru wynosi 10 h w pobudzonych i 50 h w znajdujących się w stanie spoczynku jednojądrowych komórkach krwi obwodowej. Difosforan tenofowiru hamuje polimerazy wirusowe poprzez bezpośrednie konkurowanie o miejsce wiązania z naturalnym substratem deoksyrybonukleotydowym, a po wbudowaniu się do DNA, poprzez zakończenie łańcucha DNA. Jest słabym inhibitorem polimeraz komórkowych. In vitro tenofowir w stężeniach do 300 µmol/l nie wpływa na syntezę mitochondrialnego DNA ani na wytwarzanie kwasu mlekowego. EC50 dla szczepu „dzikiego” HIV-1IIIB wynosi 1–6 µmol/l; dla HBV – 0,14–1,5 µmol/l.

Farmakokinetyka
Po podaniu p.o. fumaranu dizoproksylu tenofowiru lek ulega szybkiemu wchłonięciu i przekształceniu do tenofowiru; tmax tenofowiru wynosi ok. 1 h, dostępność biologiczna ok. 25%, posiłek zwiększa jej wartość. Tenofowir przenika do tkanek, największe stężenia osiąga w nerkach, wątrobie i treści jelitowej; w niewielkim odsetku (in vitro w 0,7–7,2%) wiąże się z białkami osocza. Nie jest substratem cytochromu P-450 ani nie oddziałuje na izoenzymy cytochromu P-450. Wydalanie następuje głównie przez nerki (przesączanie kłębuszkowe i aktywne wydzielanie kanalikowe) w postaci niezmienionej. t1/2 wynosi 12–18 h. U osób z niewydolnością nerek ekspozycja na tenofowir jest większa.

Wskazania do stosowania - Tenofowir (dizoproksyl tenofowiru)

HIV
Leczenie skojarzone z innymi lekami przeciwretrowirusowymi osób po 18. rż. zakażonych HIV-1.

WZW typu B
Leczenie przewlekłego WZW typu B u dorosłych z wyrównaną czynnością wątroby, z objawami czynnej replikacji wirusa, trwale zwiększoną aktywnością ALT w surowicy i histologicznym potwierdzeniem czynnego stanu zapalnego i/lub zwłóknienia oraz osób z niewyrównaną czynnością wątroby.

Przeciwwskazania stosowania - Tenofowir (dizoproksyl tenofowiru)

Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu. Leku nie należy kojarzyć z preparatami zawierającymi tenofowir ani adefowirem dipiwoksylu.

Didanozyna
Nie zaleca się stosowania równolegle z didanozyną.

Osoby do 18. rż., osoby po 65. rż.
Nie ustalono skuteczności i bezpieczeństwa stosowania u osób do 18. rż. i po 65. rż.; ze względu na ryzyko upośledzenia czynności nerek stosować ostrożnie u osób w podeszłym wieku.

Zakażenia współistniejące
U pacjentów z WZW-B zaleca się wykonanie badania wykrywającego przeciwciała HIV, a w razie współistnienia obu chorób należy prowadzić leczenie skojarzone.

Czynność nerek
Zaleca się obliczenie klirensu kreatyniny i kontrolowanie czynności nerek przed rozpoczęciem leczenia i co 4 tyg. podczas pierwszego roku, a następnie co 3 mies. jego trwania; u osób z ryzykiem zaburzenia czynności nerek i osób z niewydolnością nerek należy rozważyć zwiększenie częstotliwości badań czynności nerek. Jeżeli stężenie fosforanów w surowicy wynosi <1,5 mg/100 ml (0,48 mmol/l) lub gdy klirens kreatyniny zmniejszył się do <50 ml/min, należy w ciągu jednego tygodnia powtórnie ocenić czynność nerek, w tym stężenie glukozypotasu we krwi, oraz glukozy w moczu. Jeśli u pacjenta klirens kreatyniny obniżył się do <50 ml/min lub stężenie fosforanów w surowicy zmniejszyło się do <1,0 mg/dl (0,32 mmol/l), należy rozważyć przerwanie leczenia tenofowirem. Należy unikać podawania tenofowiru równolegle z lekami o działaniu nefrotoksycznym lub niedługo po ich zastosowaniu; gdy nie jest to możliwe, należy co tydzień kontrolować czynność nerek.

Leki wydalane przy udziale ludzkiego nośnika anionów organicznych
Nie przeprowadzano badań klinicznych nad fumaranem dizoproksylu tenofowiru z udziałem pacjentów otrzymujących produkty lecznicze wydalane za pośrednictwem ludzkiego nośnika anionów organicznych 1 (np. cydofowir); farmakokinetyka tych leków mogłaby ulec zmianie, gdyby były one podawane równolegle, w związku z tym nie zaleca się ich równoczesnego stosowania; jeżeli nie jest to możliwe, należy co tydzień kontrolować czynność nerek.

Gęstość kości
U pacjentów leczonych z powodu zarażenia HIV zmniejszeniu może ulec mineralna gęstość kości; w takim przypadku należy przeprowadzić odpowiednie konsultacje. U pacjentów z zaawansowaną chorobą HIV, poddawanych długotrwałemu skojarzonemu leczeniu przeciwretrowirusowemu odnotowano przypadki martwicy kości.

Mutacja K65R
Należy unikać stosowania fumaranu dizoproksylu tenofowiru u pacjentów otrzymujących uprzednio leki przeciwretrowirusowe, zakażonych szczepami zawierającymi mutację K65R.

Działania niepożądane ze strony wątroby
U chorych na wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C otrzymujących skojarzone leczenie przeciwretrowirusowe występuje zwiększone ryzyko wystąpienia ciężkich i potencjalnie śmiertelnych działań niepożądanych ze strony wątroby. U pacjentów z uprzednio istniejącym zaburzeniem czynności wątroby, w tym z przewlekłym czynnym zapaleniem wątroby, podczas skojarzonej terapii przeciwretrowirusowej częściej występują nieprawidłowości czynności wątroby; chorych tych należy obserwować; w przypadku wystąpienia objawów nasilenia się choroby wątroby, należy rozważyć przerwanie lub zaprzestanie leczenia. Podczas stosowania tenofowiru nie można wykluczyć wystąpienia kwasicy mleczanowej; w przypadku wystąpienia jej objawów należy przerwać leczenie; stosować ostrożnie u osób z powiększeniem lub zapaleniem wątroby lub innymi czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia stłuszczenia lub chorób wątroby. Zwiększone ryzyko może występować u osób zakażonych równocześnie HIV i HCV i leczonych interferonem oraz rybawiryną.

Lipodystrofia
Skojarzone leczenie przeciwretrowirusowe u pacjentów zakażonych wirusem HIV wiąże się ze zmianą rozmieszczenia tkanki tłuszczowej (lipodystrofia).

Uszkodzenie mitochondriów
Ze względu na potencjalne ryzyko uszkodzenia mitochondriów należy kontrolować stan kliniczny i wyniki badań laboratoryjnych dzieci narażonych w okresie życia płodowego na działanie analogów nukleozydów i nukleotydów, nawet jeśli nie wykryto u nich HIV; w przypadku wystąpienia u nich objawów wskazujących na zaburzenia czynności mitochondriów, należy przeprowadzić dokładne badania w celu określenia tych zaburzeń.

Reakcja zapalna na niewywołujące objawów lub śladowe patogeny oportunistyczne
U pacjentów zakażonych HIV z ciężkim niedoborem immunologicznym w czasie rozpoczynania złożonej terapii przeciwretrowirusowej wystąpić może reakcja zapalna na niewywołujące objawów lub śladowe patogeny oportunistyczne, powodująca wystąpienie ciężkich objawów klinicznych lub nasilenie objawów.

Oporność
Podczas leczenia skojarzonego tenofowirem z lamiwudyną i abakawirem lub lamiwudyną i didanozyną zgłaszano wysoki odsetek niepowodzenia terapii przeciwretrowirusowej oraz pojawiania się oporności na wczesnym etapie leczenia.

Uwagi
Stosowanie leku nie powoduje wyleczenia zakażenia HIV-1 ani zespołu nabytego upośledzenia odporności, nie zapobiega zakażeniom oportunistycznym lub innym powikłaniom zakażenia HIV-1 oraz nie zapobiega przenoszeniu wirusa HIV lub WZW-B przez krew lub kontakty seksualne.

Dodatkowe składniki preparatu
Preparat zawiera laktozę jednowodną, nie powinien być stosowany przez pacjentów z dziedziczną nietolerancją galaktozy, pierwotnym niedoborem laktazy lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy.

Interakcje - Tenofowir (dizoproksyl tenofowiru)

Inne produkty zawierające fumaran tenofowiru dizoproksylu lub adefowirem dipiwoksylu
Nie stosować równolegle z innymi produktami zawierającymi fumaran tenofowiru dizoproksylu ani adefowirem dipiwoksylu.

Inne leki czynnie wydzielane za pomocą nośnika anionowego
Równoległe stosowanie tenofowiru z innymi lekami czynnie wydzielanymi za pośrednictwem nośnika anionowego (np. cydofowiru) może powodować zwiększenie ich stężenia w osoczu.

Leki nefrotoksyczne
Należy unikać podawania równolegle z lekami nefrotoksycznymi (np. aminoglikozydy, amfoterycyna B, foskarnet, gancyklowir, pentamidyna, wankomycyna, cydofowir, interleukina-2) lub niedługo po ich zastosowaniu.

Takrolimus
W przypadku równoległego stosowania z takrolimusem zaleca się ścisłe monitorowanie.

Inne leki
Nie stwierdzono interakcji z emtrycytabiną, lamiwudyną, indynawirem, efawirenzem, nelfinawirem, sakwinawirem (wzmocnionym rytonawirem), metadonem, rybawiryną, ryfampicyną, takrolimusem, doustnymi środkami antykoncepcyjnymi.

Substraty P-450
Lek nie wpływa na metabolizm substratów cytochromu P-450.

Didanozyna
Tenofowir zwiększa AUC didanozyny o 44–60% - nie zaleca się równoczesnego podawania.

Atazanawir z rytonawirem, lopinawir z rytonawirem, darunawir z rytonawirem
Nie ma konieczności dostosowania dawkowania, ale należy monitorować czynność nerek w przypadku stosowania równoległego z atazanawirem z rytonawirem (AUC, cmax i cmin atazanawiru zmniejszają się o ok. 25%, AUC i cmax tenofowiru zwiększają się o ok. 35%, cmin o ok. 30%), lopinawirem z rytonawirem (AUC tenofowiru zwiększa się o 30%, cmin o ok. 50%), darunawirem z rytonawirem (AUC tenofowiru zwiększa się o ok. 22%, cmin o 37%).

Entekawir
Nie odnotowano znaczących interakcji z entekawirem. Pokarm zwiększa dostępność biologiczną tenofowiru.

Działania niepożądane - Tenofowir (dizoproksyl tenofowiru)

Bardzo często: hipofosfatemia, zawroty głowy, biegunka, nudności, wymioty;
często: wzdęcia, zwiększenie aktywności ALT, zmęczenie;
rzadko: kwasica mleczanowa, zapalenie trzustki, zwiększenie aktywności aminotransferaz, wysypka, niewydolność nerek (w tym ostra niewydolność nerek), zaburzenia czynności kanalika bliższego (w tym zespół Fanconiego), zwiększone stężenie kreatyniny;
bardzo rzadko: duszność, ostra martwica kanalików nerkowych, zapalenie wątroby, osłabienie.

Po wprowadzeniu na rynek występowały także: z nieznaną częstością: miopatia, rozmiękanie kości (w związku z zaburzeniami czynności kanalika bliższego nerki), zapalenie nerek (w tym ostre śródmiąższowe zapalenie nerek), moczówka prosta pochodzenia nerkowego, wysypka, duszności, zapalenie trzustki lub wątroby, astenia.

Skojarzona terapia przeciwretrowirusowa jest związana z zaburzeniami metabolicznymi, takimi jak hipertriglicerydemia, hipercholesterolemia, oporność na insulinę, hiperglikemia oraz nadmiar mleczanów. Skojarzone leczenie przeciwretrowirusowe może się wiązać z redystrybucją tkanki tłuszczowej. U chorych z niedoborami immunologicznymi na początku terapii skojarzonej występowała reakcja zapalna na bezobjawowe infekcje oportunistyczne (zespół reaktywacji immunologicznej) z ciężkimi objawami klinicznymi: zapalenie siatkówki wywołane przez wirus cytomegalii, uogólnione lub miejscowe zakażenia mikobakteryjne, pneumocystowe zapalenie płuc, reaktywacja wirusów Herpes simplexHerpes zoster. U pacjentów z zaawansowaną chorobą spowodowaną HIV poddanych długotrwałemu leczeniu skojarzonemu zaobserwowano występowanie martwicy kości.

Przedawkowanie
W przypadku przedawkowania leczenie objawowe i podtrzymujące; hemodializa usuwa lek z krwi.

Ciąża i laktacja - Tenofowir (dizoproksyl tenofowiru)

Ze względu na brak odpowiednich badań stosować u kobiet w ciąży wyłącznie w przypadku, gdy przewidywane korzyści z leczenia przewyższają potencjalne ryzyko dla płodu. Kobiety w wieku rozrodczym powinny stosować skuteczną antykoncepcję podczas stosowanie tenofowiru.

Nie wiadomo, czy lek przenika do pokarmu kobiecego. Podczas leczenia tenofowirem nie należy karmić piersią. Kobiety zakażone HIV lub HBV nie powinny karmić piersią ze względu na możliwość transmisji wirusa tą drogą.

Dawkowanie - Tenofowir (dizoproksyl tenofowiru)

P.o. 245 mg 1 ×/d w trakcie posiłku. W wyjątkowych przypadkach lek można podawać po rozkruszeniu i rozpuszczeniu tabl. i zmieszaniu co najmniej ze 100 ml wody, soku pomarańczowego lub winogronowego.

W leczeniu WZW-B u pacjentów z dodatnim wynikiem oznaczenia HBeAg bez marskości wątroby lek podawać co najmniej 6–12 mies. po potwierdzeniu serokonwersji HBe lub do serokonwersji HBs, lub utraty skuteczności; po przerwaniu leczenia należy regularnie kontrolować aktywność ALT i miano DNA HBV w celu wykrycia późnego nawrotu wirusologicznego. W leczeniu pacjentów z WZW-B z ujemnym wynikiem oznaczenia HBeAg bez marskości wątroby lek stosować co najmniej do serokonwersji HBs lub utraty skuteczności; w przypadku leczenia trwającego ponad 2 lata, zaleca się ponowną ocenę w celu potwierdzenia celowości dalszego leczenia.

Zaburzenia czynności nerek i/lub wątroby
U osób z klirensem kreatyniny 30–49 ml/min 245 mg co 48 h, 10–29 ml/min – 245 mg co 72–96 h. U osób poddawanych hemodializie co 7 dni po zakończeniu zabiegu hemodializy. U osób z upośledzoną czynnością wątroby nie ma konieczności modyfikacji dawkowania.

Przeczytaj też artykuły

Preparaty na rynku polskim zawierające tenofowir (dizoproksyl tenofowiru)

Tenofovir disoproxil Accord (tabletki powlekane) Tenofovir disoproxil Aurovitas (tabletki powlekane) Tenofovir disoproxil Mylan (tabletki powlekane) Tenofovir disoproxil Zentiva (tabletki powlekane) Tenofovir Polpharma (tabletki powlekane) Viread (tabletki powlekane)

Zobacz substancje złożone zawierające tenofowir (dizoproksyl tenofowiru)

Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta